6 rzeczy, które chciałabym wiedzieć zanim zaczęłam doktorat

Kończąc trzeci semestr szkoły doktorskiej, jestem mądrzejsza o nowe doświadczenia i myślę sobie, że gdybym wiedziała o niektórych rzeczach półtora roku temu, oszczędziłabym sobie wiele stresów...

Pierwszy rok jest (mam nadzieję) najtrudniejszy

Czy zaczynając szkołę średnią, poczuliście przytłoczenie zmianą poziomu? Może uczucie, że to za dużo, że nie dacie rady towarzyszyło Wam na początku studiów? W moim przypadku tak było. Ale chyba najgorszy przeskok zaliczyłam na doktoracie. Bo choć wcześniej miałam poczucie, że dużo wiem, że lubię się uczyć i jeżeli czegoś nie wiem,  bez wątpienia się dowiem, tak... na pierwszym roku doktoratu bywało ciężko. Wydaje mi się, że wielu doktorantom towarzyszy poczucie, że powinni wiedzieć wszystko. I to niezależnie od tego, czy kiedykolwiek mieli styczność z danym tematem. A jeżeli mieli z nim styczność, tym bardziej powinni być alfą i omegą. Ze względu na to bardzo trudno sprostać niektórym oczekiwaniom, a to może prowadzić to dużych (a całkiem niepotrzebnych) obaw.

Kiedy moja koleżanka powiedziała mi latem, że po pierwszym roku doktorant się hartuje, nie uwierzyłam jej. Okazuje się jednak, że to prawda. Drugi rok przechodzę z lżejszym sercem, a jestem zaangażowana w więcej projektów niż na pierwszym roku. I choć trudno mi definitywnie powiedzieć, czy pierwszy rok jest najtrudniejszy z wszystkich czterech, nie zdziwię się, jeżeli najgorsze za mną.

Wszyscy mamy syndrom oszusta

Ja mam syndrom oszusta, ty masz syndrom oszusta, on ma syndrom oszusta. Z pierwszego punktu naturalnie wynika druga kwestia. Nagle wiele osób zaczyna myśleć, że nie powinno być na doktoracie, bo w końcu po co? Myślą sobie, że jednak nie mają tyle wiedzy, tyle umiejętności, motywacji i sił, aby sprostać oczekiwaniom i napisać rozprawę doktorską. I niestety to bardzo powszechne (choć nie wiem, czy mogę powiedzieć, że naturalne). Zmierzam jednak do tego: każdy miewa chwile zwątpienia, każdy ma swoje obawy. To uczucie, że inni radzą sobie świetnie, a my jesteśmy tu z przypadku jest fałszywe. Każdy ma sukcesy, porażki, wzloty i upadki. A gdy się to zrozumie i zaakceptuje, że nie wszystko się wie i nie wszystko będzie się wiedzieć, to uczucie przemija.

Tylko doktorant zrozumie doktoranta

Wsparcie moich bliskich bardzo pomogło mi przejść przez chwile zwątpienia na przestrzeni pierwszego roku. Natomiast prawda jest taka, że tylko drugi doktorant w pełni zrozumie obciążenie, z którym borykają się studenci szkoły doktorskiej. I dopiero rozmawiając otwarcie ze znajomymi z różnych uczelni, dotarło do mnie, że nie jestem sama z tym, co czuję. Okazało się, że inni też mają chwile zwątpienia, momenty radości, złości oraz obaw. A gdy dzieliłam się tymi przemyśleniami, spotykałam się ze zrozumieniem, czułam się lepiej i bardziej zmotywowana do działania. Dlatego moja największa rada, to chyba: zakumpluj się z innymi doktorantami i otwarcie rozmawiaj z nimi o swoich doktoranckich celach i obawach. Może ktoś cię uspokoi, może ktoś udzieli rady, a może po prostu obydwoje pomarudzicie przez godzinę na czym świat stoi i wrócicie do roboty z czystą głową i lżejszym sercem. (A przy okazji możesz poradzić sobie z wcześniejszym punktem).

Promotor jest ważny. Bardzo

Choć promotorki na pierwszym i drugim stopniu miałam świetne, dostrzegam różnicę w formie współpracy. Promotor w szkole doktorskiej nie jest osobą, której wysyłamy od razu gotowy rozdział pracy doktorskiej i czekamy na poprawki. To nie jest osoba, z którą widzimy się raz na ruski rok i mamy nadzieję, że wszystko będzie w porządku. W szkole doktorskiej chodzi o ścisłą współpracę, zaufanie i otwarte rozmawianie o poszczególnych działaniach. Kiedy pokonałam barierę, że mogę promotorowi powiedzieć „obawiam się, czy zdążę‟, „obawiam się, czy moja praca na pewno jest w tej dziedzinie nauk‟, okazało się, że połowa moich obaw jest bezpodstawna, a drugą połowę można szybko rozwiązać. Wystarczyło tylko zmienić sposób myślenia o tym, jak ta współpraca ma wyglądać.

Nie przywiązuj się (zbytnio) do tematu swojego doktoratu

Serio. On się zmieni. Może trochę, może bardzo, ale na pewno coś w pewnym momencie się zawali. Okaże się, że twój temat nie należy do dziedziny nauk, w której robisz doktorat. Okaże się, że badań nie da się przeprowadzić. Luz. Spoko. Wszyscy przez to przechodzimy. I gdybym wiedziała, jak powszechnym zjawiskiem są ciągłe zmiany, poprawki i modyfikacje (na małą i dużą skalę), pewnie byłabym o wiele spokojniejsza, gdy na koniec pierwszego roku mówiłam promotorowi, że pierwotny temat rozprawy doktorskiej nie przejdzie.

Twoje badania nie muszą być odkrywcze

Gdy zaczynałam doktorat, miałam wrażenie, że wszystkie artykuły naukowe muszą być oparte na dogłębnych, wielomiesięcznych badaniach ankietowych. Okazało się to oczywiście bzdurą. Nie trzeba odkrywać Ameryki każdym jednym artykułem. Wystarczy przegląd literaturowy pod wybranym (najlepiej przydatnym do pracy doktorskiej) kątem. Można powtórzyć czyjeś badania na innej skali bądź w innym otoczeniu. Można przeprowadzić badanie eksploracyjne. Można wiele, nie przeprowadzając drogich badań ankietowych na cały kraj. (Co oczywiście nie oznacza, że można przygotować byleco. Po prostu... jeżeli ktoś ma nadmiar ambicji, to można je spokojnie ostudzić).

Co jest z tego najważniejsze?

Doktorat to nowe doświadczenie, w którym rzeczywistość może różnić się od wcześniejszych oczekiwań. Pomocne jednak w przejściu przez to i zaakceptowaniu realności, jest zbudowanie sobie swojej małej, doktoranckiej społeczności. Naprawdę gdybym mogła sobie coś powiedzieć w październiku 2021, byłoby to: mów szczerze, czego się boisz, nad czym się zastanawiasz i co sprawia ci trudność. Wypowiadając te słowa do innych, znajdziesz zrozumienie, wsparcie i spokój ducha.

Nie bądź ukwiał, polajkuj Kulturalną meduzę na Facebooku!