Jak nauka stała się fajna?

Ostatnio na rynku wydawniczym, a zatem i w społeczności blogerów książkowych, zauważam niesamowity trend. Mowa tutaj o popularyzacji książek popularnonaukowych. Gdzie okiem nie sięgnąć, znajdziecie teraz książki, które zbierają różne fakty związane ze światem nas otaczającym. I co więcej: ludzie to czytają oraz polecają innym, aby czytali.

Z własnego podwórka

W mojej rodzinie książki popularnonaukowe zawsze były obecne. Mamy cały regał zapchany w jakichś 90% tego typu tworami. Z kolei sprawy dotyczące nowych odkryć naukowych oraz teorii spiskowych w archeologii są typowymi tematami poruszanymi przy obiedzie albo gdy dalsza część rodziny przychodzi w gości. Nawet ostatnio toczyłam z moją mamą i matką chrzestną dyskusję na temat czynnika Rh- oraz mutacji jaką są niebieskie oczy.

Z żalem zauważałam, że choć mi na usta cisnęły się ciekawostki w stylu „Tesla zawsze powtarzał, aby doceniać potęgę trójek‟, mój dziadek podrzucał mi kolejne Światy wiedzy, a mama opowiadała o odkryciach na Marsie, to nie zawsze otoczenie reagowało na to równie entuzjastycznie. Nie mówię tutaj o jakimś wyśmiewaniu, przecież nie jesteśmy w amerykańskim filmie dla nastolatek. Po prostu moje tematy ginęły w tłumie tych, które były bliskie innym. Dlatego ilekroć znalazł się ktoś, kto chętnie słuchał na temat Sfinksa, niemal skakałam z radości, a usta mi się nie zamykały.

Gloryfikacja nerdów

Z czasem jednak okazało się, że smart is the new sexy, ponieważ postacie, które prezentuje nam popkultura są fajne właśnie dlatego, że są inteligentne oraz zafiksowane na punkcie nauki. Oglądając popularny serial komediowy, jakim jest Teoria wielkiego podrywu, imponuje nam ogromna wiedza Sheldona Coopera oraz jego przyjaciół. Jasne, liczą się także zabawne gagi sytuacyjne oraz żarciki naukowe, ale one biorą się z tego, że bohaterowie TBBT są nerdami.

Takich uwielbianych geniuszy znajdziemy w popkulturze wielu: spójrzmy na Tony'ego Starka czy Bruce'a Bannera. Dwoje szalenie inteligentnych ludzi, którzy jednocześnie są superbohaterami. Nie mówi się tylko o Supermanie, który ma kosmiczne zdolności, ale i o tych, którzy zostali superbohaterami, będąc jednocześnie naukowcami, wynalazcami, filantropami i... znacie ten cytat.

Inteligencja zaczęła imponować widzom, którzy oglądają przygody ulubionych superbohaterów albo zabawnych, nieprzystosowanych do życia w społeczeństwie naukowców. Okazało się, że bycie ponadprzeciętnie inteligentnym, znajomość dziwnych faktów, a także czytanie naukowych książek może być fajne.

A co nastąpiło z czasem? Zaczęliśmy szukać tych wyśmiewanych przez amerykańskie filmy nerdów w rzeczywistości. Przesunęliśmy nasze uwielbienie dla nerdów ze srebrnego ekranu na tych, którzy w rzeczywistym świecie charakteryzują się wybitną wiedzą. Na byciu fajnym zyskały przez to takie osoby, jak Stephen Hawking czy Elon Musk. Przesunięcie to nastąpiło także w stosunku do postaci historycznych: w końcu Nicola Tesla otrzymuje zasłużoną sławę.

Żarty o kocie Schrödingera

Znacie ten żart? Kot Schrödingera wchodzi do baru. I nie wchodzi.

W internecie popularne stały się memy naukowe, żarciki związane z zagadnieniami związanymi z fizyką, historią, biologią. Ogólnie rzecz ujmując: takie, do zrozumienia których potrzeba pewnej wiedzy. Czasami jest ona elementarna, innym razem wymaga poczytania o niektórych zagadnieniach z mechaniki kwantowej.

Te żarty kiedyś były nieszczególnie widoczne, jednak teraz przejmują sporą część internetu, bawiąc coraz większą grupę ludzi. Kiedyś paradoks kota Schrödingera znali nieliczni. Obecnie mnóstwo osób wie, o co w tym chodzi, żartuje z tego oraz wynajduje nowe żarciki. Czasami są one zasłyszane w programach, które pokazują nerdów, jak wspomniana wcześniej Teoria wielkiego podrywu, czasami ktoś po prostu sprawił, że jakiś element nauki stał się viralowy.

Oczywiście, że czytałam Hawkinga!

Doszliśmy w związku z tym do momentu, w którym skoro postacie należące do grupy nerdów są fajne, inteligentni ludzie w prawdziwym życiu stają się idolami milionów, a zabawne memy trzeba jakoś rozumieć, to należy wejść na nowy poziom. A zatem zaczęliśmy czytać książki popularnonaukowe na dużą skalę. Coraz chętniej sięga się do tekstów Hawkinga, Sagana czy (ostatnio popularnego na polskim rynku wydawniczym) deGrasse Tysona.

To z kolei podłapali różni autorzy oraz wydawnictwa, więc generalnie publikowanie książek skupiających się na wiedzy jest teraz opłacalne finansowo. Zobaczcie tylko, ile tego typu książek promowanych jest przez wydawnictwa, blogerów oraz księgarnie same w sobie. Ciekawy element danej dziedziny jest przedstawiony w prosty, kolorowy i plastyczny sposób dla przeciętnego człowieka. Co więcej:  wszyscy to teraz czytają, a więc nie możemy być gorsi, prawda?

W ten sposób nakręca się spirala, w której prawie każdy sięga po książki deGrasse Tysona, Hawkinga, innych autorów, zbierające fakty dotyczące współczesnego świata, kosmosu, fizyki, biologii z rozróżnieniem na florę faunę, historię itd. Jeżeli tego nie robi, to przynajmniej ma w planach, albo już na półce. Staramy się czytać te popularne książki, bo bez tego możemy być... niemodni? Postrzegani jako nieoczytani? Nie zrozumiemy pewnych trendów we współczesnej kulturze? Nie będziemy mogli porozmawiać z kimś, kto rozpocznie debatowanie na temat odkryć na Marsie? Nie zaśmiejemy się z memu dotyczącego kota?!

OMG, jestem takim nerdem!

Jak każde zjawisko w świecie: ma ono swoje zalety oraz wady. Podpisuję się rękami, nogami i wszystkimi parzydełkami pod edukacją. Uważam, że trzeba poszerzać swoje horyzonty, jak najwięcej czytać, rozmawiać oraz zadawać pytania, gdy czegoś się nie rozumie. Wiedza jest potęgą i nie należy lekceważyć żadnej z dziedzin nauki, ponieważ wszystkie są nam potrzebne w istnieniu, nawet jeżeli nie zdajemy sobie z tego sprawy. Poza tym nie należy zamykać się na stwierdzenia typu „jestem humanistą, więc nie tknę fizyki‟ albo „jestem ścisłowcem, więc nie tknę poezji‟. Dlatego świetnie, że zdobywanie wiedzy zyskuje na popularności. Bardzo się cieszę, że książki popularnonaukowe stają się trendy, a ludzie doceniają pozyskaną wiedzę.

Niestety z drugiej strony...

Z drugiej strony to zjawisko bywa przerysowane. Sprawia, że niektóre osoby tydzień temu nie wiedziały, kim jest Nicola Tesla, ale po zdobyciu tej informacji zaczynają się wywyższać nad tymi, którzy tej wiedzy nie posiadają. Uważają się za lepszych, uznają to za powody do przechwałek. Bycie „nerdem‟ stało się modne, a zatem w wielu przypadkach niestety powierzchowne, osiągane w ramach zdobycia pewnej etykiety. Wiedza ta nie jest pogłębiana, wykorzystywana albo rozważana z innymi. Chodzi w niej tylko i wyłącznie o pokazanie, że jest się na topie. Co za tym idzie: nie niesie za sobą żadnej wartości.

Wierzę jednak, a przynajmniej mam taką nadzieję, że jest to dobry pierwszy krok, aby zdobywanie wiedzy stało się hobby, było lubianą czynnością, a nie kojarzoną z nudnymi zajęciami w szkole. Mam nadzieję, że w przyszłości jeszcze więcej osób będzie chętnie sięgać do książek popularnonaukowych, aby poszerzyć swoje horyzonty. Nie dla wbicia się w pewną modę, ale dla samego siebie, swojego rozwoju i zaspokojenia naturalnej, ludzkiej ciekawości.

Nie bądź ukwiał, polajkuj Kulturalną Meduzę na Facebooku!